RVA (13.9.2021) – Sáng thứ Hai 13/9/2021, Đức Thánh Cha Phanxicô bước sáng ngày thứ hai trong bốn ngày tông du, bắt đầu từ Budapest, Hungary rồi sang Cộng hòa Slovakia.
Ban sáng, sau khi cử hành thánh lễ tại Nguyện đường Tòa Sứ thần Tòa Thánh ở thủ đô Bratislava, Đức Thánh Cha đến dinh Tổng thống để hội kiến riêng, trước khi gặp gỡ chính quyền, cùng với các đại diện xã hội dân sự và ngoài giao đoàn, tại khuôn viên dinh Tổng thống.
Sau đó, tại nhà thờ chính tòa thủ đô, ngài gặp gỡ các giám mục, linh mục, tu sĩ nam nữ, chủng sinh và các giáo lý viên.
Ban chiều, Đức Thánh Cha thăm Trung tâm Bethlehem, do các nữ tu Thừa sai Bác ái của Mẹ Têrêsa đảm trách, trước khi thăm Cộng đoàn Do thái. Sau cùng, khi trở về Tòa Sứ thần Tòa Thánh vào lúc quá 6 giờ chiều, Đức Thánh Cha tiếp kiến Chủ tịch Quốc hội rồi đến Thủ tướng Cộng hòa Slovakia.
Tại dinh Tổng thống
Dinh Tổng thống chỉ cách Tòa Sứ thần hơn 3,5 km, nơi diễn ra lễ đón tiếp chính thức theo nghi thức ngoại giao. Dinh này là tòa nhà Grassalkovic, có từ gần năm 260 năm nay (1760), được chọn làm dinh Tổng thống Slovakia cách đây 25 năm (1996). Trong thời Thế chiến thứ II, đây là tổng hành dinh của quân Đức quốc xã chiếm đóng đất nước Tiệp Khắc.
Khi Đức Thánh Cha đến đây lúc 9 giờ 15, ngài được bà Tổng thống Zusanna Caputova đón tiếp ngay tại cổng vào và hướng dẫn đến bục cao, trước khi ban nhạc trổi quốc thiều Vatican và Slovakia, rồi có phần giới thiệu thành phần phái đoàn Tòa Thánh và chính phủ. Sau đó, Đức Thánh Cha cùng bà Tổng thống đến “Phòng Vàng” trong dinh để hội kiến riêng.
Bà Tổng thống Zusanna Caputova năm nay 48 tuổi (1973), nguyên là một luật sư, và dấn thân hoạt động chính trị từ 4 năm nay (2017) trong đảng Cấp tiến. Chỉ năm sau đó và được bầu làm Phó Chủ tịch đảng. Năm 2019, bà từ chức và ra ứng cử Tổng thống. Ngày 30/3 cùng năm đó, bà đắc cử. Bà đã được Đức Thánh Cha tiếp kiến riêng tại Vatican hồi năm 2019 và đã mời ngài đến viếng thăm Slovakia.
Sau cuộc hội kiến riêng dài 10 phút, Đức Thánh cha cùng bà Tổng thống tiến sang Phòng Xanh, cạnh đó để trao đổi quà tặng và gặp gia đình bà với hai người con gái.
Lúc 10 giờ, tại khuôn viên dinh Tổng thống, Đức Thánh Cha đã gặp hơn 250 người, gồm các giới chức chính quyền, tôn giáo, ngoại giao đoàn, giới doanh nhân và đại diện xã hội và văn hóa của Slovakia.
Diễn văn của bà Tổng thống
Trong bài chào mừng Đức Thánh Cha, bà Tổng thống Caputova nhấn mạnh đến vai trò của Kitô giáo, của Công giáo là thành phần thiết yếu của căn tính văn hóa Slovakia, và nhất là như một nguồn hứng rất cần thiết cho tương lai của nhân loại. Bà cũng nhận xét rằng thế giới đang phải đương đầu với nhiều cuộc khủng hoảng và cách thức duy nhất để vượt thắng hệ tại sự cộng tác. Tất cả những gì chúng ta đang thực sự cần, chính là tinh thần nhân đạo, ý thức rằng bạn là tôi và tôi là bạn. Tất cả chúng ta là một. Chúng ta cần có can đảm biểu lộ tình người của chúng ta. Chúng ta không thể sống chung mà không biểu lộ sự cảm thông và chấp nhận lẫn nhau.
Diễn từ của Đức Thánh Cha
Lên tiếng sau lời chào mừng của bà Tổng thống Caputova, Đức Thánh Cha đặc biệt nói đến sự tái khởi động nền kinh tế tại Slovakia, với sự hỗ trợ của Liên hiệp châu Âu, sau những tháng rất cam go vì đại dịch, và ngài cảnh giác trước nguy cơ để cho mình bị sự vội vã và sự thu hút của việc kiếm lợi, chỉ tạo nên một sự phấn khởi nhất thời, gây ra chia rẽ thay vì đoàn kết. Ngài nói: “Nguyên sự phục hồi kinh tế mà thôi thì không đủ trong một thế giới tất cả chúng ta đều có liên hệ với nhau… Trong khi tại nhiều mặt trận, có các cuộc đấu tranh để dành quyền bá chủ vẫn tiếp tục, đất nước Slovakia này cần tái khẳng định sứ điệp hội nhập và hòa giải, và châu Âu cần nổi bật nhờ một tình liên đới, vượt lên trên mọi biên cương, có thể đưa châu Âu trở lại trung tâm của lịch sử”.
Đức Thánh Cha cũng nhắc đến ảnh hưởng của đức tin đã ghi đậm lịch sử của Slovakia và ngài cầu mong đức tin giúp nuôi dưỡng một cách tự nhiên những quyết tâm và tâm tình huynh đệ. Ngài nói: “Các bạn có thể kín múc những tâm tình này từ cuộc sống của hai thánh anh em Cirillo và Metodio, những vị đã truyền bá Tin Mừng khi các tín hữu Kitô ở đại lục này còn hiệp nhất, và ngày nay hai thánh nhân liên kết các hệ phái Kitô tại đất nước này. Các bạn thân mến, ước gì ơn gọi sống tình huynh đệ không bao giờ biến mất khỏi tâm hồn các bạn, nhưng luôn tháp tùng sự chân thành đầy thiện cảm vốn là đặc tính của các bạn.”
Đức Thánh Cha đề cao sự quan tâm của người Slovakia đối với lòng hiếu khách và được biểu lộ qua sự trao tặng bánh và muối cho những người khách viếng thăm. Đi từ hai món quà đơn sơ này, theo tinh thần Tin Mừng, Đức Thánh cha quảng diễn ý nghĩa sâu xa của chúng.
Trước tiên là “bánh”, được Thiên Chúa chọn để hiện diện giữa chúng ta. Bánh là điều thiết yếu. Kinh Thánh mời gọi chúng ta đừng tích trữ bánh, nhưng chia sẻ bánh. Bánh mà Tin Mừng nói đến luôn là bánh được bẻ ra. Điều này muốn nói rằng sự giàu sang, phong phú, không hệ tại gia tăng điều mà ta có, nhưng hệ tại sự chia sẻ công bằng với những người quanh ta…
Bánh được bẻ ra và chia sẻ công bằng cũng nhắc nhớ tầm quan trọng của công bằng, trả lại cho mỗi người cơ may được thành đạt. Cần nỗ lực xây dựng tương lai, trong đó các luật lệ được áp dụng công bằng cho tất cả mọi người, dựa trên một nền công lý không bao giờ được rao bán.
Tiếp đến là muối. “Các con là muối đất” (Mt 5,13). Muối là biểu hiệu đầu tiên mà Chúa Giêsu dùng để dạy dỗ các môn đệ. Trước tiên, muối mang lại hương vị cho thực phẩm, làm ta nghĩ đến hương vị mà nếu không có thì cuộc sống trở nên nhạt nhẽo. Từ đó, Đức Thánh Cha khẳng định rằng: “Thực vậy, các cơ cấu có tổ chức và hiệu năng không đủ để làm cho cuộc sống chung giữa con người được trở nên tốt đẹp, còn cần phải có hương vị, hương vị của tình liên đới. Và như muối chỉ mang lại hương vị khi tan ra, cũng vậy xã hội tìm lại được hương vị qua lòng quảng đại nhưng không của những người xả thân vì tha nhân. Thật là đẹp vì các bạn trẻ đặc biệt được thúc đẩy trong lãnh vực này vì họ cảm thấy mình là những người giữ vai chính đối với tương lai của đất nước và quan tâm đối với điều này… Không có sự canh tân nếu không có những người trẻ, họ thường cảm thấy thất vọng vì tinh thần duy tiêu thụ làm phai mờ cuộc sống. Quá nhiều người tại châu Âu để cho mình bị lôi kéo vào sự mệt mỏi, thất vọng và căng thẳng vì nhịp sống điên cuồng và không tìm được động lực thúc đẩy và hy vọng. Yếu tố còn thiếu ở đây là sự chăm sóc người khác.
Đức Thánh Cha nói thêm rằng: “Vào thời Chúa Giêsu, ngoài việc mang lại hương vị, muối còn được dùng để gìn giữ thức ăn, để chúng khỏi bị hư. Tôi cầu mong rằng hương vị thơm tho của các truyền thống tốt đẹp nhất của anh chị em không bị hư hỏng vì tính chất hời hợt của sự tiêu thụ và lợi lộc vật chất, và vì sự thực dân hóa ý thức hệ. Tại phần đất này cho đến những thập niên cần đây, một tư tưởng độc tài đã loại bỏ tự do, ngày hôm nay một tư tưởng độc đoán duy nhất đang làm cho tự do không còn ý nghĩa, vì nó thu hẹp tiến bộ vào sự kiếm lợi và biến các quyền thành những nhu cầu cá nhân chủ nghĩa. Ngày nay cũng như thời trước, muối đức tin không phải là một câu trả lời theo kiểu thế gian, không hệ tại lòng hăng say chiến đấu về văn hóa, nhưng hệ tại sự gieo vãi sự dịu dàng và kiên nhẫn của Nước Thiên Chúa, trước tiên qua chứng tá bác ái”.
Sau bài diễn từ, Đức Thánh Cha và bà Tổng thống tiến ra cổng chính của dinh thự và giã từ nhau. Ngài lên xe tiến về Nhà thờ Chính tòa Thánh Martino của giáo phận thủ đô Bratislava để gặp gỡ các giám mục, linh mục, tu sĩ nam nữ, chủng sinh và giáo lý viên Slovakia.
G. Trần Đức Anh, O.P.
