Đức Thánh Cha Phanxicô dự kiến sẽ công bố Tông Huấn hậu Thượng Hội đồng Giám mục về miền Amazzonia trong vòng 2 tháng tới đây, tức là trước cuối năm nay.
Đức Thánh Cha cho biết như trên trong diễn văn ứng khẩu kết thúc phiên họp khoáng đại thứ 16 chiều Thứ Bảy 26/10/2019 vừa qua, sau khi các nghị phụ bỏ phiếu thông qua Văn kiện chung kết của Thượng Hội đồng Giám mục.
Đức Thánh Cha cũng cho biết ngài sẽ triệu tập một Ủy ban với các thành viên mới để nghiên cứu về chức phó tế cho phụ nữ, trước sự kiện đa số các nghị phụ trong Thượng Hội đồng Giám mục về miền Amazzonia bày tỏ mong muốn phụ nữ có thể được chịu chức phó tế vĩnh viễn.
Hồi năm 2016, Đức Thánh Cha đã thành lập một Ủy ban nghiên cứu về các phụ nữ phó tế trong Giáo Hội sơ khai, nhưng Ủy ban này không có lập trường đồng nhất về vấn đề này. Nhiều người quả quyết rằng các nữ phó tế đó không phải là những người có thánh chức hiểu theo nghĩa ngày nay.
Văn kiện chung kết
Trong Phiên họp khoáng đại thứ 16 trước sự hiện diện của Đức Thánh Cha, 180 nghị phụ đã bỏ phiếu thông qua Văn kiện chung kết bằng tiếng Tây Ban Nha dài 30 trang, chia làm 120 đoạn. Các nghị phụ bỏ phiếu về mỗi đoạn.
Ý tưởng nòng cốt hướng dẫn 5 chương của Văn kiện là: Sự hoán cải theo 5 khía cạnh: toàn diện, mục vụ, văn hóa, môi sinh và đồng hành hay công nghị. Văn kiện này chủ yếu đề ra những con đường mới giúp Giáo Hội thi hành việc mục vụ và truyền giáo cho 33 triệu người, trong đó có 2 triệu 500 ngàn thổ dân bản địa thuộc hàng trăm bộ tộc khác nhau, sinh sống tại miền Amazzonia thuộc lãnh thổ của 9 quốc gia Nam Mỹ.
Chương V của Văn kiện
Thu hút sự chú ý nhiều nhất là Chương V với tựa đề: “Những con đường mới hoán cải về mặt công nghị, hay đồng hành”.
Ý tưởng chủ yếu của chương này là vượt thắng thái độ giáo sĩ trị và những áp đặt độc đoán, củng cố văn hóa đối thoại, lắng nghe và phân định tinh thần, đáp ứng những thách đố mục vụ.
Văn kiện khẳng định rằng cần củng cố và mở rộng sự tham gia của hàng giáo dân khi tham khảo ý kiến cũng như trong việc đưa ra những quyết định về đời sống và sứ mạng của Giáo Hội, bắt đầu từ việc cổ võ và trao ban đồng đều các thừa tác vụ cho giáo dân, nam cũng như nữ.
Ủy cho giáo dân coi sóc cộng đoàn
“Trong trường hợp không có linh mục, Giám mục có thể ủy thác việc chăm sóc mục vụ một cộng đoàn trong một thời gian nhất định cho một người không phải là linh mục, với điều kiện là người đó thuộc cùng cộng đoàn đó. Việc bổ nhiệm này có thể theo lượt, và tránh quy hẳn về một người nhất định. Trách nhiệm tối hậu về cộng đoàn này vẫn là của linh mục”.
Huấn luyện các linh mục
Văn kiện chung kết nhấn mạnh rằng, cần phải đào tạo các mục tử sống Tin Mừng, am tường giáo luật, có tinh thần cảm thương noi gương Chúa Giêsu, gần gũi dân chúng, có khả năng lắng nghe, chữa lành và an ủi, không tìm cách áp đặt, biết biểu lộ sự dịu dàng của Chúa Cha. Thượng Hội đồng Giám mục cũng khuyến khích lập các trung tâm huấn luyện hội nhập vào thực tại của miền Amazzonia và dành cho cả những người trẻ không thuộc miền này được thụ huấn.
Truyền chức linh mục cho người có gia đình
Về việc truyền chức linh mục cho những người có gia đình để đáp ứng tình trạng nhiều cộng đoàn ở miền Amazzonia không có linh mục, cả năm mới có dịp được tham dự thánh lễ một hai lần, Văn kiện chung kết viết:
“Tái khẳng định sự quý chuộng việc độc thân như một hồng ân của Thiên Chúa vì sự độc thân giúp linh mục hoàn toàn hiến thân phục vụ cộng đoàn và cần gia tăng cầu nguyện “xin Chúa ban nhiều ơn gọi” sống độc thân, mặc dù kỷ luật này không phải là đòi hỏi của bản chất chức linh mục, và xét vì sự rộng lớn của lãnh thổ Amazzonia, và trước sự khan hiếm các thừa tác viên thánh chức, Văn kiện chung kết đề nghị nhà chức trách có thẩm quyền của Giáo Hội thiết lập các tiêu chuẩn và quy định để truyền chức linh mục cho những người thích hợp và được cộng đoàn nhìn nhận, đã là phó tế vĩnh viễn hoạt động tốt và được huấn luyện thích hợp cho chức linh mục, có thể có gia đình được kết ước hợp pháp và vững bền, để nâng đỡ đời sống cộng đoàn Kitô qua việc rao giảng Lời Chúa và cử hành các bí tích trong những vùng sâu vùng xa nhất của miền Amazzonia”.
Văn kiện nói thêm rằng về đề nghị này, một số nghị phụ mong muốn có sự bàn luận trong Giáo Hội hoàn vũ.
Tổ chức lại Giáo Hội miền Amazzonia
Về việc tổ chức Giáo Hội miền Amazzonia sau Thượng Hội đồng Giám mục này, Văn kiện chúng kết đề nghị tổ chức lại các Giáo Hội địa phương về phương diện Liên Amazzonia, điều chỉnh lại các khu vực rộng lớn về địa lý của các giáo phận, gộp các giáo phận trong cùng một miền. Ngoài ra cần thành lập một ngân quỹ Amazzonia để hỗ trợ công cuộc loan báo Tin Mừng ở miền này. Cụ thể là thiết lập một cơ quan về Giáo Hội tại miền này, nối kết giữa Liên mạng các Giáo Hội miền Amazzonia gọi tắt là Repam, và Liên Hội đồng Giám mục Mỹ châu La-tinh, gọi tắt là Celam, để đảm trách nhiều đề nghị được đưa ra trong Thượng Hội đồng Giám mục này.
Ngoài ra cũng có đề nghị thành lập một Đại học Công giáo miền Amazzonia dựa trên sự nghiên cứu liên ngành, hội nhập văn hóa và đối thoại liên văn hóa, chủ yếu dựa trên Kinh Thánh, tôn trọng các phong tục và các truyền thống của các sắc dân bản địa.
Lập nghi lễ Amazzonia
Sau cùng có đề nghị thành lập Ủy ban thẩm quyền để nghiên cứu việc đề ra một nghi lễ Amazzonia, “biểu lộ gia sản phụng vụ, thần học, kỷ luật và linh đạo” của miền này. Nghi lễ này sẽ thêm vào con số 23 nghi lễ hiện hữu trong Giáo Hội Công giáo làm cho công cuộc rao giảng Tin Mừng được thêm phong phú và có khả năng biểu lộ đức tin trong văn hóa riêng.
Tính chất tư vấn của Văn kiện chung kết
Cũng nên nói thêm rằng Văn kiện chung kết trên đây của Thượng Hội đồng Giám mục chỉ có tính chất tư vấn, và không có giá trị pháp lý hoặc bó buộc đối với Giáo Hội, trừ khi được Đức Thánh Cha đón nhận và áp dụng cho Giáo Hội.
Trong số 180 nghị phụ bỏ phiếu, có 137 đồng ý và 30 vị chống đề nghị truyền chức phó tế vĩnh viễn cho phụ nữ. 128 vị ủng hộ việc truyền chức linh mục cho những người có gia đình và 41 vị chống. 140 vị đồng ý việc lập Ủy ban nghiên cứu lập nghi lễ phục vụ miền Amazzonia và 29 vị chống.
Văn kiện chung kết không nói gì về những yêu cầu của một số người cho các nữ tu được quyền bỏ phiếu trong Thượng Hội đồng Giám mục trong tương lai, xét vì đây là công nghị của các Giám mục.
G. Trần Đức Anh, O.P.
