Trong một văn thư được công bố vào ngày thứ Năm 16 tháng 7, Giáo Hội ấn định cho các giám mục đường lối phải theo và chính xác về trách nhiệm pháp lý của họ.
Đây là tài liệu kỹ thuật, nhưng rất chính trị. Ngài muốn “điều trị vết thương” theo chữ ngài dùng, đây là nỗi đau nhất của Giáo Hội Công giáo trong hai thập kỷ qua: rất nhiều vụ án ấu dâm liên quan đến một thiểu số giáo sĩ, nhưng đã phá vỡ đời sống nội tâm của rất nhiều nạn nhân.
Không có gì mới về thực chất, nhưng đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Giáo Hội đã công bố một Chỉ nam rất rõ ràng về cách một giám mục hoặc một bề trên Dòng phải thực hiện theo giáo luật khi họ phải đối diện với loại trường hợp này.
Vì trách nhiệm pháp lý của thứ trật cao bây giờ là phải thiết lập một bản chỉ dẫn đầy đủ trong giáo luật. Không thể cứ trì trệ hay cứ im lặng như đã xảy ra trong nửa thế kỷ qua. Bản văn nhấn mạnh, không còn có việc tiếp tục thuyên chuyển giáo sĩ liên quan, “như thể việc đương sự đi xa nơi bị cáo buộc hoặc xa các nạn nhân bị cáo buộc là được xem như đã có một giải pháp thỏa đáng”.
Dĩ nhiên là phải tôn trọng “ấn tín giải tội”, một bí mật tuyệt đối, nhưng văn bản yêu cầu thủ phạm của hành vi ấu dâm phải tự tố cáo mình. Không còn việc làm áp lực trên nạn nhân để mua “im lặng” của họ: “Không có một bắt buộc im lặng nào đối với các sự kiện có thể áp đặt trên người đưa ra cảnh báo, cũng như với người bị xúc phạm và các nhân chứng”.
Mặt khác, đối với cấp trên, nghĩa vụ của họ là phải tố cáo linh mục phạm tội với chính quyền dân sự, đây không còn là điều mơ hồ. Việc báo với chính quyền là điều được khuyến khích mạnh mẽ nhưng tôn trọng luật pháp của đất nước là ưu tiên: nói tóm lại, cấp trên “được yêu cầu” cung cấp thông tin cho chính quyền dân sự “nếu luật pháp của Nhà nước yêu cầu”. Còn vấn đề tìm hiểu thế nào là “tội ác”, thì hệ thống câu hỏi và câu trả lời đã có 164 điều: Hành vi phạm tội là mọi tội chống lại điều răn thứ sáu (chớ làm sự dâm dục) của một giáo sĩ với trẻ vị thành niên. Còn với “kiểu tội phạm, nó rất rộng bao gồm các quan hệ tình dục thỏa thuận và không thỏa thuận, tiếp xúc thân thể với hậu ý tình dục, phô bày, thủ dâm, sản xuất sản phẩm khiêu dâm, kích động mại dâm, trò chuyện và/hay tấn công có tính cách tình dục, ngay cả trên mạng xã hội”.
Việc mua bán, tàng trữ – dù tạm thời – và tiết lộ hình ảnh khiêu dâm của trẻ vị thành niên dưới 14 tuổi do một giáo sĩ làm với mục đích ghê tởm, bằng mọi cách và bất cứ công cụ nào được dùng đến.
Ngoài ra, bản Chỉ nam cũng bổ sung “ba tội danh mới chống lại trẻ vị thành niên” đã được đưa vào giáo luật năm 2019: “Mua bán, tàng trữ – dù tạm thời – và tiết lộ hình ảnh khiêu dâm của trẻ vị thành niên dưới 14 tuổi do một giáo sĩ làm với mục đích ghê tởm, bằng mọi cách và bất cứ công cụ nào được dùng đến”.
Trong trường hợp nghi ngờ hoặc tố cáo trường hợp của một linh mục ấu dâm, tài liệu mô tả rất chi tiết phương pháp cần tuân thủ để thực hiện cuộc “điều tra sơ bộ” cực kỳ chi tiết và được kiểm chứng về các lời chứng mâu thuẫn, đặc biệt là về “độ tin cậy” của những người tố cáo.
Một “hướng dẫn sử dụng”
Cũng rất cẩn thận, vấn đề suy đoán vô tội của bị cáo cũng như “bảo vệ danh tiếng của những người liên quan (bị cáo, nạn nhân bị cáo buộc, nhân chứng), để việc báo cáo không tạo thành kiến, không trả thù, cũng không phân biệt đối xử”. Do đó, có lời khuyến nghị: “Trong mọi trường hợp, nhất là khi phải công bố các bản thông báo trên báo chí về vấn đề này, cần thận trọng khi đưa ra thông tin, sử dụng phong cách điềm đạm và cô đọng, tránh thông báo giật gân, tuyệt đối kiềm chế mọi phán quyết đưa trước liên quan đến tội hoặc sự vô tội của người bị cáo – việc này sẽ chỉ được làm khi kết thúc phiên tòa hình sự, xác minh được cơ sở của lời buộc tội – và tuân thủ mong muốn bảo vệ tính bảo mật của các nạn nhân”.
“Cho đến lúc này các bề trên phải làm việc trong một “khu rừng dày đặc về các quy tắc và thực hành”, Đức Hồng y Dòng Tên Luis F. Ladaria, bộ trưởng Bộ Tín lý phụ trách các câu hỏi này trong kế hoạch toàn cầu và công bố tài liệu này cho biết như trên. Ngài cho biết, đây không phải là một “văn bản quy phạm” cũng không phải là việc “ban hành luật mới” nhưng là “cẩm nang sử dụng” đưa ra một con đường để đi theo khi biết có tội phạm, cho đến khi có kết luận cuối cùng của bản án, nếu có.
Mục đích của tài liệu này là thiết lập một tổng hợp giữa giáo luật, chính xác theo cách Đức Gioan-Phaolô II đã làm năm 2001 qua Tự sắc Sacramentorum Tuttitatis Tutela, một tự sắc sau đó được Đức Bênêđictô XVI tu chính lại năm 2010, đặc biệt là về thời hiệu, sau đó dưới thời Đức Phanxicô năm 2019 được củng cố thêm để đấu tranh chống tội ấu dâm với Tự sắc Vos Estis Lux Mundi.
Nhu cầu của Chỉ nam này rất được các giám mục và bề trên Dòng mong chờ, đây là một trong các biện pháp hàng đầu được công bố kể từ cuộc họp thượng đỉnh các chủ tịch hội đồng giám mục trên thế giới vào tháng 2 năm 2019 tại Rôma để bảo vệ trẻ vị thành niên trong Giáo Hội.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
