GIÁO XỨ SƠN TRANG
Quá trình hình thành và phát triển
Ngược dòng quá khứ, mảnh đất mà ngày nay gọi là Sơn Trang vào những thập kỷ cuối thế kỷ XIX thuộc về làng lương Vũ Duyệt. Năm 1887, cha Phaolô Nguyễn Hoằng, quản xứ Yên Hòa, đã mua lại vùng đất này với tổng diện tích khoảng 450 mẫu Trung bộ (hơn 200 ha) và lập nên trại Trang Họ.
Để có người trông coi Trang Họ, cha Phaolô đã đưa hai anh em ruột là ông Phêrô Phạm Huy và Phêrô Phạm Nghĩa, người Quảng Trị, con nuôi của mình, đến sinh sống nơi đây. Tiếp đến, có thêm bốn người ở xứ Thanh Dạ và xứ Kẻ Dừa cũng đến gây dựng tương lai trong vùng đất này.
Sau đó ít lâu, có 11 tướng sĩ phong trào Văn Thân bị bại trận và xin tị nạn nơi đây. Cha Phaolô đã cưu mang và đón nhận họ gia nhập Giáo Hội. Từ đó mảnh đất lương dân này bắt đầu có những sinh hoạt của một nhóm Kitô hữu.
Để những sinh hoạt của các tín hữu nơi đây có tính pháp lý, với điều kiện thuận lợi về nhân sự và đất đai, tháng 3/1890, cha Phaolô Hoằng đã xin phép bề trên cho thành lập giáo họ và đặt tên là Sơn Trang, thuộc xứ Yên Hòa, hạt Thuận Nghĩa. Cha đã làm một ngôi nhà thờ gỗ, lợp lá để cho họ sớm tối có chỗ thờ phượng và đọc kinh cầu nguyện. Ba năm sau, cha đã sửa sang lại ngôi nhà thờ và thay mái lá bằng lớp ngói tươi đẹp.
Năm 1909, cha Phaolô Hoằng qua đời. Nhưng trước khi về với Chúa, cha đã giao lại số đất cho giáo phận. Tuy nhiên đến năm 1954, cải cách ruộng đất, số đất đó đã bị trưng dụng để chia cho các gia đình bần cố nông.
Mặc dù đất đai Nhà Chung không còn, không còn sự qua lại thường xuyên của các cha, các thầy, nhưng các tín hữu vẫn còn được ngôi nhà thờ, và nhờ đó mà họ vẫn bám trụ nơi đây để sinh sống.
Tưởng chừng thời cuộc sẽ làm cho đời sống đức tin của các tín hữu chốn xa xôi, hẻo lánh này bị hao mòn, sa sút. Tuy nhiên, trong cái rủi lại có cái may, do nhà xứ Yên Hòa bị bom đạn hư hại nên từ năm 1971-1991, Sơn Trang trở thành nơi cư ngụ thường xuyên của cha xứ Phêrô Nguyễn Khắc Thanh và là chỗ sinh hoạt chính của giáo xứ Yên Hòa. Chính nhờ điều này mà Sơn Trang đã có sự phát triển mạnh mẽ. Đến ngày 6/10/2004, sau 10 năm về thay cha Phêrô Thanh, cha Antôn Nguyễn Đình Thăng mới tiến hành tái thiết thánh đường cho giáo họ Sơn Trang và Đức Giám mục Phaolô Maria Cao Đình Thuyên đã về chủ sự nghi thức đặt viên đá đầu tiên.
Nhờ sự quảng đại của nhiều tín hữu xa gần, cha quản xứ Giuse Phạm Ngọc Quang đã giúp Sơn Trang hoàn thành ngôi thánh đường nguy nga với chiều dài 55 mét, rộng 16 mét, tháp cao 42 mét; nhà phòng rộng rãi với chỗ nghỉ ngơi và họp hành đầy đủ và khuôn viên giáo xứ rộng rãi, khang trang. Với điều kiện cơ sở hạ tầng ổn định và số tín hữu đã lên tới 1771 người, Đức cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên đã quyết định nâng Sơn Trang lên hàng giáo xứ. Thánh lễ cung hiến thánh đường và công bố quyết định thành lập giáo xứ Sơn Trang diễn ra vào lúc 8h30’ ngày 29/1/2007.
Ngày 12/3/2017, tân giáo hạt Vàng Mai được thành lập, tách từ giáo hạt mẹ Thuận Nghĩa. Giáo xứ Sơn Trang thuộc về giáo hạt mới Vàng Mai.
Địa chỉ: Xã Quỳnh Trang, thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An.
Quản xứ đương nhiệm: Linh mục Giuse Nguyễn Xuân Vinh.
Số giáo dân trong giáo xứ (năm 2018): 2.360
